Beljena©
Fine Arts Studio
Mozaik
MÖ.3. ve 1. yüzyıllar arasında: yani Helenistik çağda: mozaiklerde, çakıl taşı yanında, mermer parçaları ve cam da kullanılmaya başlanır. Özellikle; camların boyanmaya başlanması ile ve renkli-sırlı seramik parçaların kullanılması: mozaik sanatında, muhteşem eserlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Mozaiklerde kullanılan cam parçaları, özellikle ışık vurduğunda parlaması ile önem kazanmıştır. Hatta: sanatçı, genellikle figürlerin başında, cam parçalarından yapılmış ve ışık vurduğunda parlayan, değişik renklerdeki çelenkler işlemiştir.
Daha sonraları ise: işin boyutu iyice geliştirilmiş ve mozaik yapımında, altın ve gümüş te kullanılmaya başlanmıştır. Altın ve gümüş, özellikle Antakya yöresinde bulunan mozaiklerde görülmektedir. Bu mozaiklerde İsa tasvfirleri altın ve diğer kişilerin tasvirleri ise gümüş işlenerek yapılmıştır.
Mozaik sanatı, ilk kez, günümüzden 5000 yıl önce, Sümerler zamanında, ev duvarlarına batırılarak yapılan çömlek parçaları ile ortaya çıkmıştır.
Günümüzde, bilinen en eski mozaik: MÖ.8.yüzyıla ait olup, çakıl taşlarından yapılmıştır. Zemin üzerine bu taşlarla yapılan işleme sanatı: MÖ.5.yüzyılda: Yunanlılar tarafından, siyah ve beyaz çakıl taşları kullanılarak, zemin ve yol döşemesinde kullanılmıştır. MÖ.4.yüzyıla gelindiğinde ise, Makedonya’da: renkli çakıl taşlarından yapılmış, yer döşemesi bir mozaik görülür. Bu mozaikte işlenen konu: Şarap tanrısı Dionysus’un aslan avı sahnesidir ve günümüze kadar sağlam olarak gelebilmiştir.
Roma ve Bizans dönemlerinde: konutların ve hamamların taban ve duvarlarının süslenmesi için yapılmıştır. Ayrıca, çeşitli dini mekanların süslenmesinde de, mozaikler kullanılmıştır. Bunun en güzel örnekleri: İstanbul-Ayasofya Müzesinde görülmektedir.
Zeugma, tam olarak bir mozaik kenti olarak bilinmektedir. Çünkü: şehir, yolların kesişme noktasında bulunuyor ve aynı zamanda ticaret ve garnizon kenti özelliklerini taşıyordu. Bu nedenle, dönemin ünlü sanatçıları, kenti tercih etmişler ve muhteşem mozaik sanatı örneklerini, burada oluşturmuşlardır. Kentin güvenli ve zengin statüsü de, sanatçıların buraya akın etmesine neden olmuştur.
Mozaikler: 2 ile 4’ncü yüzyıl arasından kalmadır. Bu mozaiklerde en öne çıkan husus: mozaiklerde parlaması istenen yerde millimetrik cam parçalarının kullanılmasıdır ki, ışık vurması ile, bu bölümler parlamaktadır. Burada bulunan mozaiklerde, sırlı seramikler kullanımı da üst düzeydedir. Dönemin en güzel eserleri, burada bulunmaktadır. Özellikle: “Çingene kızı” mozaiği, muhteşem güzelliğiyle öne çıkmaktadır.
Bu mozaiklerde: mitolojik kişilikler, tanrılar, tanrıçalar, efsanevi kişiler ve bunların yaşamlarından kesitler görülmektedir.
Zeugma mozaikleri, günümüzde Gaziantep Müzesinde sergilenmektedir. Bu mozaikler, dünyanın en ünlü mozaik koleksiyonu olarak öne çıkmaktadır.
Efes’te, yaklaşık 100 yıldır sürdürülen kazılar, genellikle resmi konutlarda gerçekleştirilmiş olsa da, son yıllarda, Efes yöresinde, halkın yaşadığı yerlerde de kazılar yapılmıştır. Bu kazıların başlıca merkezi ise, “Yamaç evler” bölümüdür. Yamaç evlerin tabanları tümüyle mozaikle kaplanmıştır. Bu mozaikler, Roma dönemi karekteristik özelliklerini taşımaktadırlar ve genellikle siyah-beyaz ve geometrik desenli olarak yapılmışlardır. Ancak, bu mozaiklerin, günümüzde görüldüğü kadarıyla, değişik renk ve farklı boyutta taşların kullanılması nedeniyle, zaman zaman onarıldıkları anlaşılmaktadır.
Mozaik Yapımı
Sert toprak üzerindeki zemin, harçla düz bir hale getirilir. İlk mozaik örneklerinde: süsleme unsuru olarak, genellikle siyah-beyaz çakıl taşları kullanılmıştır. Ancak, zamanla, bu çakıl taşları, değişik renklere boyanarak kullanılmaya başlanmıştır. Hatta: çakıl taşları, traşlanmaya başlanmıştır. Taşlar: kübik, üçgen prizme ve dörtgen şeklinde kesilip, boyanarak önceden hazırlanıyordu. Ardından ise mozaik panosu işleniyordu.Günümüzde ise camdan üretilip benzer tekniklerle uygulama yapılmaktadır.
